Έχετε παρατηρήσει ότι το παιδί σας είναι συνεχώς σκεφτικό, θλιμμένο και χωρίς ιδιαίτερη όρεξη για να κάνει πράγματα που πιο παλιά το ευχαριστούσαν;Η ερώτηση αυτή βασανίζει αρκετούς γονείς στη σύγχρονη εποχή που ζούμε.
Δυστυχώς, η κατάθλιψη στη παιδική ηλικία έχει πάψει να θεωρείται σπάνια την τελευταία δεκαετία. Το 2014 στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής καταγράφηκαν 2.8 εκατομμύρια έφηβοι ηλικίας 12-17 ετών οι οποίοι είχαν τουλάχιστον ένα καταθλιπτικό επεισόδιο τον τελευταίο χρόνο. Στην Κύπρο ακόμη δεν έχει καθοριστεί το ποσοστό παιδικής κατάθλιψης το οποίο εκτιμάται σε χαμηλά αλλά ευμετάβλητα επίπεδα.
Τι είναι η κατάθλιψη και πως εκδηλώνεται στα παιδιά;
Σύμφωνα με το διαγνωστικό και στατιστικό εγχειρίδιο για τις ψυχικές διαταραχές, το παιδί βιώνει μια καταθλιπτική διάθεση στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σε καθημερινή βάση. Συχνά το παιδί αναφέρεται στα αρνητικά συναισθήματα που νιώθει. Παράλληλα, το παιδί αρνείται να συμμετάσχει σε ενδιαφέροντα ή δραστηριότητες που στο παρελθόν του άρεσαν. Αλλαγές εμφανίζονται επίσης στο σωματικό βάρος και στην όρεξη για φαγητό, τα οποία μπορεί να μειωθούν ή να αυξηθούν δραματικά. Η αϋπνία ή η υπερυπνία εμφανίζονται καθημερινά στο παιδί χωρίς ιδιαίτερο λόγο ενώ μπορεί να παρατηρηθεί έντονη κινητικότητα ή το αντίθετο. Συνήθως τα παιδιά με κατάθλιψη νιώθουν κουρασμένα, ανάξια και ενοχικά, είναι αναποφάσιστα και δεν μπορούν να συγκεντρωθούν εύκολα. Οι σκέψεις θανάτου και αυτοκτονίας μπορεί να εκφραστούν περισσότερο από κάποιο έφηβο που βιώνει ένα καταθλιπτικό επεισόδιο. Είναι σημαντικό για τους γονείς να προσέξουν και να βεβαιωθούν ότι η κατάσταση αυτή δεν προέρχεται από την παρενέργεια κάποιου φαρμάκου ή μιας γενετικής σωματικής κατάστασης όπως ο υποθυρεοειδισμός. Τα πιο πάνω συμπτώματα θα πρέπει να υπάρχουν για τουλάχιστον 3 χρόνια για τα παιδιά και 2 χρόνια για τους έφηβους, για να μπορεί να δοθεί η διάγνωση της κατάθλιψης.
by Theodorou Valentina - Ψυχολογείν
Σχέσεις γονέων και παιδιών
Σύμφωνα με ένα σπουδαίο ερευνητή ονόματι, John Bowlby, «η αγάπη της μητέρας για το νήπιο και το παιδί είναι σημαντικός παράγοντας για τη ψυχική του υγεία όσο είναι οι βιταμίνες και οι πρωτεΐνες για τη σωματική του υγεία.» Εντούτοις, και η μορφή του πατέρα θεωρείται άκρως ουσιαστική για την ανάπτυξη υγιών συναισθηματικών δεσμών με το παιδί. Οι σχέσεις αγάπης και τρυφερότητας ανάμεσα στους γονείς και στο παιδί, επηρεάζουν άμεσα την διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού και αποτελούν ένα βασικό μοχλό της θετικής ψυχικής ανάπτυξης του. Διάφορα ευρήματα από επιστημονικές έρευνες καταδεικνύουν ότι τα άτομα με κατάθλιψη είχαν εισπράξει χαμηλού επιπέδου πατρική ενασχόληση και μητρική υπερπροστασία κατά τα παιδικά τους χρόνια. Έχει παρατηρηθεί ότι τα παιδιά με διαταραχή κατάθλιψης έχουν φτωχές διαπροσωπικές σχέσεις με τους γονείς τους, τα αδέρφια τους και τον κοινωνικό τους περίγυρο. Όπως λέμε συχνά στο κλάδο της εκπαιδευτικής ψυχολογίας η ψυχική ευεξία των παιδιών εξαρτάται από τη ψυχική ευεξία των γονέων. Για αυτό το λόγο θα πρέπει όλοι οι γονείς να κινητοποιηθούν όσο αφορά αρχικά την προσωπική τους ψυχική κατάσταση και κατ’ επέκταση την ψυχική ισορροπία των παιδιών τους.
Πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την διαταραχή κατάθλιψης στα παιδιά;
Όπως πολύ σοφά έχει ειπωθεί σε βάθος χρόνου, η ανίχνευση και η γνώση μιας κατάστασης είναι το πρώτο και βασικό βήμα για την αντιμετώπιση της. Για αυτό το λόγο, οι γονείς θα πρέπει να είναι σε θέση να παρατηρήσουν την συμπεριφορά του παιδιού τους και να ανιχνεύσουν πιθανά συμπτώματα της διαταραχής. Και η παραμικρή υποψία θα πρέπει να τους θέσει σε κινητοποίηση για να συμβουλευθούν ένα ειδικό ψυχικής υγείας. Ωστόσο, συνήθως παρέχεται ένα κράμα θεραπευτικών παρεμβάσεων για να βοηθηθεί το παιδί. Οι θεραπευτικές παρεμβάσεις περιλαμβάνουν:
- Ψυχοθεραπεία: Ατομική ψυχοθεραπεία με το παιδί για να αναγνωρίσει τα αισθήματα θλίψης που το διακατέχουν και για να ενισχυθεί η αυτοπεποίθηση του, η αυτοεκτίμηση και η εμπιστοσύνη του προς τον εαυτό του.
- Οικογενειακή ψυχοθεραπεία κατά τη διάρκεια της οποίας αποθαρρύνεται η απόρριψη και οι συγκρούσεις και ενισχύονται η συμπάθεια, η στοργή και η ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ των μελών μιας οικογένειας με παιδί με κατάθλιψη.
- Ψυχοφαρμακευτική αγωγή η οποία χορηγείται μόνο σε σοβαρές περιπτώσεις κατάθλιψης και πάντοτε σε συνδυασμό με ψυχοθεραπεία.
Χρήσιμες συμβουλές για τους γονείς
- Προσπαθήστε να μπείτε στη θέση του παιδιού σας για να κατανοήσετε το πώς νιώθει.
- Ακούστε το και ενθαρρύνετε το να εκφράσει τα συναισθήματα του χωρίς ενοχές.
- Αποδεχτείτε τον τρόπο σκέψης τους και δείξτε του την αποδοχή και την αγάπη σας.
- Ενημερωθείτε για την παιδική κατάθλιψη και αποταθείτε σε ένα ειδικό ψυχικής υγείας εάν πιστεύετε ότι δεν είναι μόνο μια σύντομη κακοδιαθεσία του παιδιού.
- Συζητήστε το θέμα με το σχολείο και τον εκπαιδευτικό του παιδιού ώστε να το βοηθήσει κατά τη διάρκεια της σχολικής μέρας.
- Μην το πιέζετε να κάνει πράγματα που δεν θέλει αλλά αντιθέτως προσπαθήστε να του δημιουργήσετε ενθουσιασμό ή έστω περιέργεια για να εμπλακεί σε μια δραστηριότητα.
- Σε θέματα κανόνων ή υποχρεώσεων θα ήταν χρήσιμο να διατηρήσετε τις προσδοκίες σας και να το βοηθήσετε να συμμορφωθεί όπως: « Ξέρω πως δεν έχεις όρεξη, αλλά χρειάζεται να κάνεις τα μαθήματα σου.»
- Σε περίπτωση που το παιδί θέσει το θέμα του θανάτου ή της αυτοκτονίας, καλό θα ήταν να απευθυνθείτε άμεσα σε κάποιο ειδικό ψυχικής υγείας.