Ο άνθρωπος δεν αντέχει χωρίς ύπνο. Η φύση τον έχει υποχρεώσει να  κοιμάται, ακόμα και παρά τη θέλησή του.

Είναι πλέον διαπιστωμένο ότι ο κάθε άνθρωπος περνάει τουλάχιστον το 1/3 της ζωής του σε έναν κόσμο στον οποίο ενώ το σώμα του είναι χαλαρωμένο και αδρανές, συνεχίζει να έρχεται σε επαφή με τις κρυφές του επιθυμίες, ακόμα και με τα βαθύτερα μυστικά στο υποσυνείδητο του. Ο ύπνος σε κάθε πολιτισμό έπαιξε καθοριστικό ρόλο, ενώ οι ώρες και οι συνήθειες του κάθε ανθρώπου σε αυτόν επηρεάστηκαν  και επηρεάζονται από ποικίλους παράγοντες, όπως το φύλο, οι πολιτιστικοί και κοινωνικοί παράγοντες αλλά και από τις ανάγκες του εκάστοτε οργανισμού.

Ποια είναι η πραγματική αιτία ύπαρξης του ύπνου; Ακόμα και τώρα, η απορία αυτή παραμένει αναπάντητη για πολλούς. Ο ύπνος είναι , σίγουρα, μία απαραίτητη διαδικασία, η οποία όχι μόνο συντελεί στο γέμισμα των μπαταριών και την αποβολή των άχρηστων πληροφοριών που δέχεται το άτομο  κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά συμβάλλει στην ενδυνάμωση του ίδιου του νευρικού συστήματος αποβάλλοντας από αυτό όλες τις περιττές και άχρηστες πληροφορίες.

Το πόσο σημαντική είναι αυτή η εκπληκτική φυσική λειτουργία στη διατήρηση των ζωντανών οργανισμών, φανερώνεται στα συμπτώματα που προκαλεί η απουσία του^{[1][https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.20" >2]} : εάν περάσουν 10 ή 20 ώρες στις οποίες το άτομο δεν έχει κοιμηθεί , τότε εμφανίζονται συμπτώματα όπως έντονη επιθετικότητα, ευθιξία, αδυναμία συγκέντρωσης, κοκκίνισμα των ματιών. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η διαταραχή του κύκλου του ύπνου μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όμοια με αυτά της κατάθλιψης^{[https://doi.org/10.1016/S0006-3223(99)00125-0" >3]} , ενώ η κατάθλιψη πολύ συχνά μπορεί να συνοδεύεται και από διαταραχές στον ύπνο.

Ποιες είναι οι άλλες σημαντικές και προστατευτικές δράσεις του ύπνου στην ψυχική υγεία μας;

Μπορούμε να ορίσουμε την αξία του σε δύο λειτουργίες: τη νευροβιολογική και την ψυχολογική^{[https://doi.o" >4]} . Ο ύπνος προστατεύει την ψυχική υγεία, διασφαλίζει τον απεγκλωβισμό από αρνητικά συναισθήματα και μας αποτοξινώνει από περιττές σκέψεις.

Ο ύπνος είναι απαραίτητος όχι μόνο διότι συντελεί στον καλύτερο εγκλιματισμό του ατόμου στο περιβάλλον και την αποβολή της κούρασης και των ανούσιων πληροφοριών, αλλά και γιατί φέρνει σε επαφή τον άνθρωπο με τον βαθύτερο κόσμο του, με επιθυμίες που ίσως να αρνείται και ο ίδιος να παραδεχτεί για τον εαυτό του. Με θέλω που οι επιταγές της κοινωνίας ή οι συνθήκες δεν του επιτρέπουν να γευτεί στην πραγματική ζωή. Είναι, πραγματικά, εκπληκτικό, το πώς ο άνθρωπος ξεγυμνώνεται από όλες τις κοινωνικές συνθήκες, και όλες οι επιθυμίες του έρχονται στην επιφάνεια την ώρα του ύπνου, φέρνοντας τον άνθρωπο αντιμέτωπο με όλες τις αλήθειες του.

Ο άνθρωπος- παράδειγμα- που είναι ερωτευμένος με κάποιον που για τον οποιονδήποτε λόγο δεν μπορεί να έχει -τον ονειρεύεται στον ύπνο του, βιώνοντας στην αδράνεια τη συνεύρεση που επιθυμεί. Ο ύπνος, λοιπόν, μέσω της διαδικασίας των ονείρων- τα οποία ο Freud είχε ονομάσει κλειδαρότρυπα στο ασυνείδητο- ζωντανεύει, έστω και σε έναν κόσμο που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, τα απραγματοποίητα όνειρα, τα θέλω και τα απωθημένα του ατόμου. Εάν ο άνθρωπος δεν μπορούσε οπτικοποιήσει μέσω του ονείρου τις βαθύτερες απωθημένες σκέψεις του και έτσι να απελευθερωθεί από αυτές στην καθημερινότητά του, αυτό ενδεχομένως θα τον οδηγούσε σε μια κατάσταση έντονων εσωτερικών συγκρούσεων. Βιώνοντας έστω και σε ένα όνειρο, μία επιθυμία μας ηρεμούμε ψυχικά και λαμβάνουμε μία μορφή ικανοποίησης και χαράς που δεν αντικαθιστά μεν την πραγματικότητα, αλλά μας απαλύνει από την όποια συναισθηματική πληγή.

Ο ύπνος λοιπόν, είναι απαραίτητος όχι μόνο για την ξεκούραση του σώματος, αλλά για την ύψιστη αναγκαιότητά του για την εξισορρόπηση ανάμεσα στο Εγώ του ατόμου και το Υπερεγώ του. Οι ειδικοί θεωρούν ότι ακόμα και η στάση του σώματος κατά τη διάρκεια του ύπνου, φανερώνει γνωρίσματα στο χαρακτήρα ενός ανθρώπου^[5] . Για παράδειγμα, τα άτομα που κοιμούνται σε μορφή εμβρυϊκής στάσης έχουν αυξημένες πιθανότητες να είναι πιο ντροπαλά και συνεσταλμένα. Το μείζον πρόβλημα της αϋπνίας^[6][7] , συνδέεται με την ύπαρξη άγχους, τη συχνότερη κούραση , τη νευρικότητα και τη δυσκολία στη λήψη αποφάσεων, κάνοντας πολλές φορές την καθημερινότητα του ατόμου που τη βιώνει ακόμα πιο δύσκολη και μη αντιμετωπίσιμη.

Η αντιμετώπισή της μπορεί να περιλαμβάνει από βότανα, άσκηση, μέχρι και τη λήψη κάποιου φαρμάκου (σε συνεργασία με κάποιο ειδικό), όπως και την επίσκεψη σε κάποιο κέντρο που είναι εξειδικευμένο στον ύπνο. Ο ύπνος δεν είναι πολυτέλεια, αλλά μία επιτακτική ανάγκη για τη διατήρηση της ζωής και της καλής υγείας. Η διαδικασία που πρέπει να ακολουθούμε πριν πέσουμε για νυχτερινή κατάκλιση είναι, πραγματικά, μία μορφή ιεροτελεστίας. Η αποφυγή των ηλεκτρικών συσκευών και των αρνητικών σκέψεων συμβάλλουν στο να απολαύσουμε έναν ξεκούραστο ύπνο. Ας του δώσουμε λοιπόν  περισσότερη σημασία διότι ο τρόπος που φερόμαστε κατά τη διάρκεια της νύχτας, επηρεάζει και το ποιοι είμαστε κατά τη διάρκεια της ημέρας.

By Μαρία Σκαμπαρδώνη - Ψυχολογείν

Βιβλιογραφία

1. Καλλιόπη Κωστέα. Αυπνία – Συμπεριφοριστικοί χειρισμοί αντιμετώπισης της. E-psychology.gr [↩]
2. Vaughn, M. G., Salas-Wright, C. P., White, N. A., & Kremer, K. P. (2015). Poor sleep and reactive aggression: Results from a national sample of African American adults. Journal of Psychiatric Research, 66–67, 54–59. https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2015.04.015 [↩]
3. Wirz-Justice, A., & Van den Hoofdakker, R. H. (1999). Sleep deprivation in depression: what do we know, where do we go? Biological Psychiatry, 46(4), 445–453. https://doi.org/10.1016/S0006-3223(99)00125-0 [↩]
4. Weinberg, M. K., Noble, J. M., & Hammond, T. G. (2016). Sleep well feel well: An investigation into the protective value of sleep quality on subjective well-being: Sleep quality stress and SWB. Australian Journal of Psychology, 68(2), 91–97. https://doi.org/10.1111/ajpy.12098 [↩]
5. Schredl, M. (2002). Sleep positions and personality: An empirical study. North American Journal of Psychology, 4(1), 129-132. [↩]
6. Ασημίνα Αγγελίδου. Αϋπνία και πως αντιμετωπίζεται. E-psychology.gr [↩]
7. Δημήτρης Αγοραστός. Διαταραχές Ύπνου – Αϋπνία. Ψυχολογείν [↩]