Χολολιθίαση είναι η παρουσία λίθων στον αυλό της χοληδόχου κύστης ή των εξωηπατικών χοληφόρων. Πρόκειται γαι συχνή πάθηση, αφού πάσχει το 10% του πληθυσμού.

Οι λίθοι σχηματίζονται σχεδόν πάντοτε εντός της χοληδόχου κύστεως και σπανιότατα στα ενδο- ή εξωηπατικά χοληφόρα. Σημαντικό ρόλο στη λιθογένεση φαίνεται να παίζουν

• Η στάση της χολής μέσα στην κύστη
• Ο υπερκορεσμός της χολής, δηλ. η αυξημένη περιεκτικότητά της σε χοληστερόλη ή/και η μειωμένη περιεκτικότητα σε χολικά οξέα.
• Η αυξημένη έκκριση βλεννοπρωτεϊνών από το βλεννογόνο της κύστης
• Βακτηριακή λοίμωξη
• Σημαντικότεροι προδιαθεσικοί παράγοντες είναι
  • Η φυλή (π.χ. ινδιάνικη φυλή Πίμα)
  • Το γυναικείο φύλο
  • Η ηλικία
  • Η παχυσαρκία
  • Η δίαιτα πλούσια σε θερμίδες και χοληστερόλη
    
  • Φάρμακα (π.χ. αντισυλληπτικά)
  • Η κυστική ίνωση
  • Μεταβολικά νοσήματα (π.χ. υπερλιπιδαιμίες, σακχαρώδης διαβήτης)

  Η επίδραση του γυναικείου φύλου και των αντισυλληπτικών εξηγείται από τη δράση των οιστρογόνων, τα οποία αυξάνουν τον κορεσμό της χολής σε χοληστερόλη και μειώνουν την κινητικότητα της χοληδόχου κύστης.

• 

  Ειδικά για το σχηματισμό χρωστικών (χολερυθρινικών) χολολίθων αίτια είναι

  • Χρόνιες Αιμολυτικές Αναιμίες
  • Ηπατική Κίρρωση

  ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΔΙΑΙΤΑ ΣΕ ΧΟΛΟΛΙΘΙΑΣΗ

• Η σχέση δίαιτας και χολολιθίασης βρίσκεται ακόμα σε επίπεδο έρευνας. Επειδή υπάρχουν ακόμα πολλές απορίες σχετικά με τους μηχανισμούς που δημιουργούν τους χολόλιθους, δεν έχει βρεθεί ακόμα η ιδανική σύσταση μενού ή διαιτολογίου, ούτε ο τέλειος συνδυασμός θρεπτικών στοιχείων, που θα βοηθήσει αποτελεσματικά στην υποχώρηση αυτής της πάθησης.
  Έχουμε καταλήξει όμως, σε κάποιους γενικούς κανόνες διαιτητικής που σίγουρα βοηθούν στην αντιμετώπιση της χολολιθίασης.

1. Μείωση των θερμίδων του καθημερινού μενού. 
2. Απαραίτητη ελάττωση της πρόσληψης ραφιναρισμένων υδατανθράκων. Η ποσότητα πρόσληψης υδατανθράκων στο καθημερινό μενού πρέπει να μην ξεπερνάει το 65% των θερμίδων. 
3. Μείωση των λιπών. Η ποσότητα πρόσληψης λιπών στο καθημερινό μενού δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 50g/ημέρα. Η σύνθεσή τους είναι προτιμότερο να έχει σχέση 1:1:1 ανάμεσα σε κορεσμένα, μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λίπη. 
4.  Αύξησης πρόσληψης φυτικών ινών. 
5. Αύξηση ποσότητας πρωτεϊνών, ανάλογα με τα ποσοστά των υπόλοιπων θρεπτικών στοιχείων (υδατανθράκων, λιπών).

Τροφές που επιτρέπονται
Αποβουτυρωμένο γάλα, αφρόγαλα χωρίς λίπος, γιαούρτι και τυρί άπαχα, σούπες χωρίς λίπος, αναψυκτικά, καφές, τσάι, κρέατα άπαχα, ψητά ή βρασμένα, πουλερικά ψητά, ψάρια άπαχα, ψητά ή βρασμένα, το λευκό του αυγού, ελεύθερα, ολόκληρο το αυγό βραστό, πατάτες ψητές ή βραστές χωρίς λίπος, όσπρια μαγειρεμένα ελαφρά χωρίς λίπος, μακαρόνια χωρίς λιπαρές σάλτσες, ψωμί χωρίς λίπος όλων των ειδών, όλα τα λαχανικά φρέσκα ή ωμά ή μαγειρεμένα ελαφρά, όλοι οι χυμοί φρούτων και λαχανικών, φρούτα κυρίως τα εσπεριδοειδή, γλυκά και κέικ με αποβουτυρωμένο γάλα και με το λευκό του αυγού, ζελέ φρούτων, κρέμα από αποβουτυρωμένο γάλα, κράκερς, ρύζι, μέλι, μαρμελάδες, αλάτι, μουστάρδα, αρωματικά βότανα.

Τροφές που απαγορεύονται
Πλήρες και σοκολατούχο γάλα, γιαούρτι και τυρί από πλήρες γάλα, όλα τα οινοπνευματώδη, ρόφημα κακάο-σοκολάτας, λιπαρές σούπες, χοιρινό, λουκάνικα, σολωμός, μπέικον, σαλάμι, παστουρμάς, σάντουιτς, τοστ, χάμπουργκερ, όλες οι κονσέρβες ψαριών με λίπος, πατάτες τηγανητές, πατατάκια, γαριδάκια, ζυμαρικά με λιπαρές σάλτσες, ψωμοειδή με λίπος, σουφλέ λαχανικών και άλλα, σοκολάτα, ξηροί καρποί, πιπέρι, όσπρια κονσερβοποιημένα με λίπος, καρύδα, ελιές, περισσότερα από 1 αυγό την ημέρα τηγανητό.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Στη συμπτωματική χολολιθίαση, τα συμπτώματα προκαλούνται από τη μετα­κίνηση των λίθων στον κυστικό ή τον χοληδόχο πόρο με αποτέλεσμα την από­φραξη τους και την επακόλουθη ανάπτυξη φλεγμονής. 

• Κολικός του δεξιού υποχονδρίου, πυρετός, εμετοί, ίκτερος. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να οφείλονται σε απόφραξη του κυστικού πόρου, οξεία χολοκυστί­τιδα, απόφραξη του χοληδόχου πόρου, χολαγγειΐτιδα και παγκρεατίτιδα.
• Ο πόνος “κολικός” του δεξιού υποχονδρίου είναι το χαρακτηριστικό σύ­μπτωμα της χολολιθίασης (75% των συμπτωματικών αρρώστων). Μπορεί να συ­νοδεύεται από ναυτία και έμετο. Εμφανίζεται κατά κανόνα μέσα στις 2 πρώτες ώρες μετά το φαγητό και η νυκτερινή του εμφάνιση, που ξυπνά τον άρρωστο από τον ύπνο, είναι συνήθης. Οφείλεται στις περισσότερες περιπτώσεις σε παροδική απόφραξη του κυστικού πόρου. Μπορεί να εμφανίζεται με διάφορη ένταση και εντοπίσεις, κυρίως όμως πρόκειται για έντονο πόνο του δεξιού υποχονδρίου-επιγαστρίου με επέκταση στη μεσοπλάτιο χώρα, τη δεξιά ωμοπλάτη και τον ώμο. Εμφανίζει μάλλον σταθερή ένταση και δεν έχει, κατά κανόνα, κολικοειδή χαρα­κτήρα με την έννοια του διαλείποντος πόνου. Μπορεί να διαρκεί από μερικά λεπτά μέχρι και αρκετές ώρες.
• Δυσπεπτικά ενοχλήματα χωρίς πόνο δεν θεωρείται ότι οφείλονται σε χολολιθίαση. Όταν η απόφραξη του κυστικού πόρου παρατείνεται, η χοληδόχος κύστη δια­τείνεται και φλεγμαίνει και ο άρρωστος εμφανίζεται με εικόνα οξείας χολοκυ­στίτιδας. Στη χολοκυστίτιδα, ο πόνος διαρκεί περισσότερο και εντοπίζεται στο δεξιό υποχόνδριο, ενώ αντικειμενικά διαπιστώνεται ευαισθησία στο δεξιό υποχόνδριο και επιγάστριο. Υποστηρίζεται, ότι διάρκεια πόνου μεγαλύτερη από 6 ώρες δη­λώνει χολοκυστίτιδα. Σημειώνεται, ότι η παρουσία πυρετού σε άρρωστο με “απλό” κολικό του δεξιού υποχονδρίου, υποδηλώνει την παρουσία χολοκυστίτιδας ή άλλης επιπλοκής. Η εμφάνιση κάποιου βαθμού λευκοκυττάρωσης και μικρής αύξησης των ηπα­τικών ενζύμων, δεν είναι ασυνήθης. Αύξηση όμως της χολερυθρίνης > 5 υποδηλώνει απόφραξη του χοληδόχου πόρου. Σε ποσοστό 5-10% των αρρώστων με οξεία χολοκυστίτιδα δεν διαπιστώνεται λίθος, που να αποφράσσει τον κυστικό πόρο.

Η διάγνωση γίνεται με την κλινική εξέταση και το υπερηχογράφημα.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Κάποιες περιπτώσεις μπορούν να αντιμετωπισθούν προσωρινά με φαρμακευτική ή διαιτητική αγωγή. Τα συμπτώματα της χολολιθίασης θα συνεχισθούν μέχρι να αφαιρεθεί η χοληδόχος κύστις.
Η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή, αποτελεί τη πιο συνηθισμένη χειρουργική επέμβαση για την λιθίαση της χοληδόχου κύστεως, αλλά και άλλες παθησεις όπως πολυποδίαση, χοληστερίνωση, αδενομύωση και λετουργικές διαταραχές αυτής.
Το χειρουργείο διαρκεί συνήθως μισή με μία ώρα και το ίδιο βράδυ ή την επόμενη μέρα το πρωί, ο ασθενής λαμβάνει εξιτήριο. Μετά από 4 – 5 ημέρες μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες.